အောက်တိုဘာ ၂၆
အစ္စရေး၏ ပိတ်ဆို့တားဆီးမှုသည် ဂါဇကမ်း မြောင်ဒေသ၏ စီးပွားရေးကို ယိုယွင်းသွားစေပြီး ၎င်း၏မြို့သူ ၈၀ ရာခိုင်နှုန်းသည် လက်ရှိအကျပ် အတည်းမဖြစ်ပွားမီကပင် နိုင်ငံတကာအကူအညီအပေါ် မှီခိုနေရကြောင်း ကုလသမဂ္ဂက ပြောကြားခဲ့သည်။
ပြီးခဲ့သည့်နှစ်က ပါလက်စတိုင်းပိုင်နက် အခြေ အနေများကို အကျဉ်းချုပ်ဖော်ပြသည့် အစီရင်ခံစာတွင် ကုန်သွယ်ရေးနှင့် ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေးဆိုင်ရာ ကုလသမဂ္ဂညီလာခံ (Unctad) က ဂါဇာရှိ လူဦးရေ၏ သုံးပုံနှစ်ပုံသည် ဆင်းရဲတွင်းနက်နေကာ ၎င်း၏ အလုပ်လက်မဲ့နှုန်း ၄၅ ရာခိုင်နှုန်းသည် ကမ္ဘာပေါ်တွင် အမြင့်မားဆုံးများထဲမှ တစ်ခုဖြစ်သည်ဟု ပြောကြားခဲ့သည်။
“ဆယ်စုနှစ်များကြာအောင်” ပိတ်ဆို့ထားမှု သည် ဂါဇာကမ်းမြောင်ဒေသ၏စီးပွားရေးကို အကြီးအကျယ်ထိခိုက်စေခဲ့ပြီး လူဦးရေ ၂ သန်းကျော်၏ လူနေမှု အဆင့်အတန်းကို ထောက်ကူပေးသည့် အကူအညီများ စီးဆင်းမှု ခန်းခြောက်သွားကြောင်း Unctad မှ ပြောကြားခဲ့သည်။
အောက်တိုဘာ ၇ ရက်က ဟားမတ်စ်စစ်သွေး ကြွများသည် အစ္စရေးတောင်ပိုင်းအသိုင်းအဝိုင်းများကို တိုက်ခိုက်ခဲ့ပြီး လူ ၁၄၀၀ သေဆုံးကာ ဂါဇာသို့ ဓားစာခံ ၂၂၂ ဦးကို ဖမ်းဆီးခေါ်ဆောင်ခြင်းမပြုမီကပင် ဂျီနီဗာအခြေစိုက်အဖွဲ့မှ အစီရင် ခံစာကို ပြင်ဆင်ခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။ အစ္စရေး၏ နောက်ဆက်တွဲ ဗုံးကြဲတိုက်ခိုက်မှုသည် အခြေခံအဆောက်အအုံများ ပျက် စီးခဲ့ပြီး ပါလက်စတိုင်း ၅၀၀၀ ကျော် သေဆုံးခဲ့ပြီး စီးပွားရေး အနှောင့် အယှက် ဖြစ်စေခဲ့သည်။
” ကန့်သတ်ချုပ်ချယ်မှုများ ပိတ်သိမ်းခြင်းနှင့် စစ်ရေးစစ်ဆင်ရေးများ၏ ရလဒ်မှာ ရင်းနှီးမြှုပ်နှံ မှုနှင့် အကျိုးဖြစ်ထွန်းစေသည့် လှုပ်ရှားမှုများကို နှိမ်နှင်းခြင်းနှင့် ဂါဇာကမ်းမြောင်ဒေသ၏ စီးပွား ရေးပြိုကွဲခြင်းတို့အပြင် အနောက်ဘက်ကမ်းနှင့် အရှေ့ဂျေရုဆလင်ရှိ ပါလက်စတိုင်းစီးပွားရေး၏ ကျန်စီးပွားရေးကို ကမ္ဘာနှင့် ခွဲထုတ်ခြင်း” ဖြစ် သည်ဟု Unctad ကဆိုသည်။
လူများနှင့် မရှိမဖြစ် ကုန်ပစ္စည်းများ အဝင် အထွက်များကို ပိတ်ဆို့ခြင်း၊ မကြာခဏဆိုသလို စစ်တပ်၏ စစ်ဆင်ရေးများဖြင့် ပိတ်ဆို့ခြင်းနှင့် ကန့် သတ်ခြင်းများသည် စီးပွားရေးကို အနှောင့် အယှက်ပေးကာ ကျန်းမာရေးနှင့် အခြားမရှိမဖြစ်လိုအပ်သော ဝန်ဆောင်မှုများ ရယူခွင့်ကို အဟန့် အတားဖြစ်စေပြီး ပါလက်စတိုင်း ၂ သန်းကျော် ၏ လူနေမှုဘဝများကို ထိခိုက်စေကြောင်း Unctad မှ မှတ်ချက်ပြုခဲ့သည်။
အနောက်ဘက်ကမ်းတွင် နေထိုင်သော ပါလက်စတိုင်းတို့ထက် ဂါဇာတွင် အခြေအနေများ ပိုဆိုးပြီး ဆင်းရဲနွမ်းပါးသူဖြစ်နိုင်ခြေ ၆၅ ရာခိုင်နှုန်း၊ စိတ်ပျက်အားငယ်စွာဖြင့် လုပ်သားအင်အားစုမှ နုတ်ထွက်နိုင်ခြေ ၄၁ ရာခိုင်နှုန်းနှင့် အလုပ်ရှာနေသူများအတွက် ၄၅ ရာခိုင်နှုန်း အလုပ်လက်မဲ့ဖြစ်နိုင်ခြေရှိသည်။ လူနေမှုအဆင့် အတန်းအနေဖြင့် လူတစ်ဦးချင်းစီ၏ ပြည်တွင်းအသားတင်ထုတ်ကုန်ဖြင့် တိုင်းတာသည့် လူနေမှု အဆင့်အတန်းသည် ၂၀၀၆ ခုနှစ်ထက် ၂၇ ရာ ခိုင်နှုန်း နိမ့်ကျခဲ့သည်။
“နိုင်ငံတကာအကူ အညီကို မှီခိုနေရသော Gazan ၏ 80% အနေဖြင့် လှုပ်ရှားမှုအပေါ် ကန့်သတ် ချက်များသည် ကျန်းမာရေးနှင့် အခြားမရှိမဖြစ်လိုအပ်သော ဝန်ဆောင်မှုများကို သုံးစွဲခွင့်ကိုလည်း အဟန့် အတားဖြစ်စေသည်။ ၂၀၂၂ ခုနှစ်တွင် ဂါဇာတွင်နေထိုင်ခြင်းသည် ကမ္ဘာပေါ်တွင် လူဦးရေအထူထပ်ဆုံးနေရာများထဲမှ တစ်ခုဖြစ်ပြီး လျှပ်စစ်မီးမရှိဘဲ အချိန်တစ် ဝက်နှင့် သန့်ရှင်းသောရေ သို့မဟုတ် သင့်လျော်သော မိလ္လာစနစ်သို့ လုံလောက်စွာမရရှိခြင်းတို့ကို ဆိုလိုပါသည်။”
အနောက်ဘက်ကမ်းတွင် ၁၃ % နှင့် ဂါဇာတွင် ၄၅ % ဖြင့် သိမ်းပိုက်ထားသော ပါလက်စတိုင်းနယ်မြေများတစ်လျှောက် အလုပ်လက်မဲ့နှုန်း ၂၄ % မြင့်မားနေခဲ့သည်။ အမျိုးသမီးများနှင့် လူငယ်များသည် အပြင်းထန်ဆုံး ထိခိုက်မှုဖြစ်ကြောင်း အစီရင်ခံစာက ဆို သည်။